Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964

Μαριάνθη Μπέλλα

Στις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964 η Ένωση Κέντρου συγκέντρωσε το 52,72% των ψήφων (171 έδρες) έναντι 35,3% της ΕΡΕ και σχημάτισε κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Η Ένωση Κέντρου ανταποκρινόμενη στις συσσωρευμένες προσδοκίες μεγάλης μερίδας της ελληνικής κοινωνίας για δημοκρατικό εκσυγχρονισμό των πολιτικών και εκπαιδευτικών θεσμών, δρομολόγησε ορισμένες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, μεταξύ των οποίων και την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964. Υπουργός Παιδείας ήταν ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου και υφυπουργός ο Λουκής Ακρίτας. Η γενική εποπτεία της μεταρρύθμισης ανατέθηκε στον Γενικό Γραμματέα του υπουργείου Παιδείας, τον καταξιωμένο φιλόσοφο και παιδαγωγό Ευάγγελο Παπανούτσο. Είχαν προηγηθεί οι κινητοποιήσεις των νέων για «15% του προϋπολογισμού για την παιδεία», για «προίκα στην παιδεία και όχι στη Σοφία», οι οποίες αποτελούσαν εκφράσεις της απαίτησης του λαού για μια καλύτερη εκπαίδευση.

Η εκπαιδευτική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε κατά τον Μεσοπόλεμο και την Κατοχή γύρω από το Πεδίο του Άρεως

Μαριάνθη Μπέλλα

Σύντομο ιστορικό

Το Πεδίο του Άρεως είναι ένα δημόσιο άλσος της Αθήνας που δημιουργήθηκε το 1934. Πήρε το όνομά του από τα στρατιωτικά γυμνάσια της Φρουράς των Αθηνών που γίνονταν, κατά την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα, μπροστά στον ναό των Ταξιαρχών (από το λατινικό  Campus Martius).

Η έπαυλη του ναυάρχου Μάλκολμ στην Κυψέλη

Μαριάνθη Μπέλλα

Η έπαυλη κτίστηκε το 1831 από τον Βρετανό ναύαρχο Πότνεϋ Μάλκολμ, αντικαταστάτη του Κοδριγκτώνος στη διοίκηση της αγγλικής ναυτικής μοίρας της Μεσογείου. Τα σχέδιά της εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Σταμάτιος Κλεάνθης και Έντουαρντ Σάουμπερτ.

Άγιος Ανδρέας: Ένα ιστορικό μνημείο των Πατησίων

Μαριάνθη Μπέλλα

Εκπαιδευτικός Δ.Ε.

Στην οδό Λευκωσίας, δυο παράλληλους δρόμους κάτω από την Πατησίων, υπάρχει ένα ιστορικό μνημείο του 16ου αιώνα. Πρόκειται για το ναό του Αγίου Ανδρέα, ο οποίος αποτελούσε το καθολικό μιας μικρής αλλά ακμάζουσας και πολυπληθούς γυναικείας μονής.

Τα Πατήσια μέσα από τη λογοτεχνία και τη λαογραφία

Μαριάνθη Μπέλλα

19ος αιώνας

«Τα “εκτός πόλεως κείμενα” Πατήσια των πρώτων μετεπαναστατικών χρόνων ήταν τόπος κυνηγιού. Στα περιβόλια οι νοικοκύρηδες είχαν για φύλακα… αρκούδα που ήταν δεμένη την ημέρα και λυτή τη νύχτα κι ως τα τέλη του περασμένου αιώνα ληστοσυμμορίες έστηναν τα λημέρια τους στον Ποδονίφτη. Ακόμα και το 1908 η σημερινή Πλατεία Αμερικής χαρακτηριζόταν απόμερη περιοχή για μόνιμη κατοικία» (Σαμαρά-Γκαίτλιχ, Ν., Ιχνογραφία Πατησίων - Τα Πατήσια κάποτε…, Αθήνα 1993, σ. 31).

Άννα Π. Θεοδωροπούλου: Η φιλάνθρωπη δέσποινα της Αθήνας

Μαριάνθη Μπέλλα

 Άννα Π. Θεοδωροπούλου.
Πηγή εικόνας: περιοδικό Ελληνίς, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1929, σ. 164.

Η Άννα Θεοδωροπούλου, το γένος Φατσέα, γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1873. Ήταν φιλομαθής και αυτομόρφωτη, φιλάνθρωπη και φυσιολάτρης. Παντρεύτηκε και έζησε με τον σύζυγό της στην Αθήνα, όπου ανέπτυξε φιλανθρωπική δράση.

Callirrhoé Parrein (1861-1940): La pionnière du «beau féminisme» grec

par Marianthi Bella

enseignante de FLE

Les premières années

Elle voit le jour à Platania Amariou de Rethymno en 1861. Après la révolte des Crétois contre l’Empire Ottomane (1866), qui a été réprimée dans le sang, sa famille se rend à Athènes où son père, Stylianos Siganos, devient président du comité des réfugiés Crétois. 

Elle reçoit une bonne formation intellectuelle dans les plus fameux pensionnats d’Athènes et du Pirée. Elle fréquente d’abord l’ «École Sourmeli», ensuite l’ «École Française de Religieuses» et enfin «Arsakeion», d’où elle obtient le diplôme d’institutrice (1878), avec la mention “excellent”[1]. Après la fin de ses études elle se rend à Odessa où elle enseigne dans le pensionnat de jeunes filles de la commune grecque (Ziogou, 1991: 3769).

Μίνα Αηδονοπούλου: Η αξέχαστη σχολάρχισσα

Μαριάνθη Μπέλλα

Η Μίνα Αηδονοπούλου γεννήθηκε το 1885 και ήταν το πρώτο παιδί του Νικόλαου και της Ιουλίας Αηδονοπούλου. Ακολούθησαν άλλα έξι παιδιά, από τα οποία μόνο το ένα ήταν αγόρι. Ο πατέρας Αηδονόπουλος ήταν έμπορος και είχε τη δυνατότητα να εξασφαλίσει μια άνετη ζωή στην πολυμελή οικογένειά του. Η Αηδονοπούλου σπούδασε στη Γυμναστική Ακαδημία και μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της, το 1913, προσελήφθη ως καθηγήτρια σωματικής αγωγής στα «Εκπαιδευτήρια Μαρίας Κρίκου», στην οδό Μαυρογένους 8, στον Άγιο Παντελεήμονα, όπου εργάστηκε επί δύο χρόνια[1].

Λουίζ Μισέλ (1830-1905): Η μαχητική δασκάλα της παρισινής κομμούνας

Μαριάνθη Μπέλλα

Γεννήθηκε το 1830 στην Βρονκούρ, ένα μικρό χωρίο της Ωτ Μαρν, και ήταν νόθα κόρη της υπηρέτριας Μαρί-Αν Μισέλ και άγνωστου πατέρα, μάλλον του Λωράν Ντεμαΐ, γιού του Ετιέν Σαρλ Ντεμαΐ, ιδιοκτήτη του πύργου της Βρονκούρ.

Ιωάννης Καρασούτσας (1824-1873): «Καθηγητής γαλλικής και ποιητής εκ των τρυφεροτέρων της εποχής του, απέθανε αυτόχειρ…»[1]

Μαριάνθη Μπέλλα

Πόσοι τον ξέρουν από τους πιο διαβασμένους και πληροφορημένους σε ζητήματα νεοελληνικής λογοτεχνίας; Πόσοι από τους σημερινούς ποιητές έχουν διαβάσει στίχους του; Για τους πολλούς είναι άγνωστος, ελάχιστοι είναι αυτοί που τον ξέρουν από ένα ή δύο ποιήματά του, που έτυχε να διαβάσουν σε ανθολογίες. Η ποίηση ήταν η κύρια ασχολία του, αλλά εργάστηκε σαν καθηγητής γαλλικής σε σχολεία του Ναυπλίου και της Αθήνας και δημοσίευσε πολλές μεταφράσεις έργων της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, καθώς και μελέτες πολιτικού και ιστορικού περιεχομένου.

Το Ξυλόκαστρο του Δημοτικισμού : Η απόπειρα εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1913

Μαριάνθη Μπέλλα

Εκπαιδευτικός Δ.Ε.

Το καλοκαίρι του 1913 η οικογένεια του Δημήτρη Γληνού παραθέρισε στο Ξυλόκαστρο Κορινθίας κοντά στην οικογένεια του Αλέξανδρου Δελμούζου. Οι δύο άνδρες ήταν δυναμικά μέλη του Εκπαιδευτικού Ομίλου, του σωματείου που ιδρύθηκε το 1910 με σκοπό την ίδρυση πρότυπου δημοτικού σχολείου στην Αθήνα, στο οποίο θα εφαρμόζονταν νέες διδακτικές μέθοδοι και θα διδασκόταν η δημοτική γλώσσα. Απώτερη βλέψη ήταν η σταδιακή αναμόρφωση της ελληνικής εκπαίδευσης.

Σεβαστή Καλλισπέρη: Η πρώτη Ελληνίδα φοιτήτρια της Σορβόννης

Καθηγήτρια γαλλικών στο Αρσάκειο, επιθεωρήτρια και εισηγήτρια μεταρρυθμίσεων του  εκπαιδευτικού συστήματος

της Μαριάνθης Μπέλλα

   Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1858 από τον Νικόλαο και τη Μαριγώ Καλλισπέρη. Ο πατέρας της ήταν από την Κάλυμνο και κατά τη διάρκεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας έλαβε μέρος σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις. Με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους υπηρέτησε σε υψηλές κρατικές θέσεις, όπως στη θέση του επιθεωρητή των Δημοτικών σχολείων  της Σάμου (1830), όπου ίδρυσε πολλά δημοτικά σχολεία, του δικαστή Αθηνών (1844) και του νομάρχη Μεσσηνίας (1855) (Καλλισπέρη, 1911: 103-106). Είχε την πεποίθηση ότι για να προοδεύσει το νέο ελληνικό κράτος έπρεπε να δώσει έμφαση στην οργάνωση της εκπαίδευσης και την καταπολέμηση των προλήψεων κατά της μόρφωσης, που επιβίωναν από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Την αγάπη και την πίστη του για τη μόρφωση μετέδωσε στα τρία παιδιά του και ιδιαίτερα στην κόρη του Σεβαστή, την οποία έστειλε σε ένα από τα καλύτερα ιδιωτικά σχολεία της Αθήνας, το «Παρθεναγωγείον Χιλλ»[1].

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1929-1932

Μαριάνθη Μπέλλα

Το πολιτικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο

Η ανακήρυξη της Δημοκρατίας με το δημοψήφισμα του 1924 εξέφρασε την απαίτηση του ελληνικού λαού για ριζικές αλλαγές. Ωστόσο, το νέο πολίτευμα ήταν ευάλωτο και για μεγάλο διάστημα επικράτησε κυβερνητική αστάθεια. Μια σειρά κινημάτων, που τα υποκινούσαν φιλόδοξοι στρατιωτικοί, ανέκοψαν την ανανεωτική προσπάθεια του 1924, μέχρι την ψήφιση συντάγματος το 1927. Στις εκλογές του 1928 νίκησε το κόμμα των Φιλελευθέρων, με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο, εξασφαλίζοντας σταθερή διακυβέρνηση μέχρι το 1932. Κύριοι άξονες του προγράμματος της κυβέρνησης των Φιλελευθέρων ήταν η οικονομική ανάπτυξη και η εδραίωση της δημοκρατίας. 

Λιλίκα Νάκου: Η γαλλοτραφής "κυρία Ντορεμί"

Μαριάνθη Μπέλλα

Εκπαιδευτικός Δ.Ε.

Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 23 Ιουνίου 1903. Πατέρας της ήταν ο διαπρεπής δικηγόρος Λουκάς Νάκος, ο οποίος καταγόταν από παλιά οικογένεια της Λιβαδειάς. Ήταν σοσιαλιστής, συνεργάτης του Αλέξανδρου Παπαναστασίου και στενός φίλος του Γάλλου συγγραφέα Ανρί Μαρμπύς. Διετέλεσε βουλευτής Αττικοβοιωτίας του κόμματος των Φιλελευθέρων και για ένα διάστημα υπουργός Γεωργίας του Βενιζέλου. Στη δίκη των Αθεϊκών του Ναυπλίου ήταν ο κυριότερος συνήγορος υπεράσπισης των Δελμούζου, Σαράτση και Ζάχου. Η μητέρα της, Ελένη Παπαδοπούλου, καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια, ο πατέρας της ήταν καθηγητής Ιστορίας στη Δρέσδη και η αδελφή της, Αρσινόη Παπαδοπούλου, μια από τις πρώτες γυναίκες συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας. Μέχρι τα έξι της χρόνια η Λιλίκα Νάκου ταξίδευε πολύ και μάλιστα διέμεινε για κάποιο διάστημα στη Μασσαλία και τη Γένοβα[1].

Αθηνά Γαϊτάνου-Γιαννιού: Η πρωτοπόρος φεμινίστρια

Μαριάνθη Μπέλλα

Γεννήθηκε στο Μακροχώρι, προάστιο της Κωνσταντινούπολης, με το οποίο διατηρούσε πάντα ισχυρούς δεσμούς. Ήταν κόρη του εμπόρου Παναγιώτη Γρηγοράσκου Γαϊτάνου και της δυναμικής Χιώτισσας Ουρανίας Καλπάκα. Οι γονείς της, ενεργά μέλη της κοινότητας Μακροχωρίου, με τις δραστηριότητές τους συμβάλλουν στην ανάπτυξη και εξέλιξή της. Η μικρή Αθηνά διαμορφώνει την προσωπικότητά της σε έναν περίγυρο που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην μόρφωση και την πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου. Φοιτά αρχικά στο Παρθεναγωγείο του Μακροχωρίου και αργότερα στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο, που ιδρύθηκε το 1875 από τον «Σύλλογο  Κυριών υπέρ της γυναικείας Παιδεύσεως» της Κωνσταντινούπολης με διευθύντρια την γνωστή παιδαγωγό Καλλιόπη Κεχαγιά.