της Μαριάνθης Μπέλλα
Η πλατεία Αγίου Γεωργίου είναι μια μικρή κυκλική πλατεία της Κυψέλης, στη συμβολή των οδών Επτανήσου, Ιθάκης, Ύδρας και Αντιπάρου. Χαρακτηριστικά της είναι ο ορειχάλκινος φανοστάτης στο κέντρο της και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο ανατολικό τμήμα της.
Σήμα κατατεθέν της πλατείας είναι ο ιστορικός ορειχάλκινος φανοστάτης, μια μπαρόκ σύνθεση με τρεις στεφανωμένους έρωτες που περιστρέφονται γύρω από ένα μεταλλικό στύλο. Στα χέρια τους κρατούν διακοσμητικά στοιχεία: ο πρώτος ένα κύπελλο, ο δεύτερος ένα κλαδί και ο τρίτος ένα κέρας. Γύρω τους περιπλέκεται ύφασμα με πτυχώσεις που καλύπτει τα γυμνά σημεία του σώματός τους. Στην κορυφή του γλυπτού υψώνονται τέσσερις φανοί. Αρχικά μάλλον ήταν πέντε, αλλά αργότερα ο πέμπτος απομακρύνθηκε για άγνωστους λόγους (πριν τη δεκαετία του 1930). Τόσο το έτος κατασκευής όσο και το έτος τοποθέτησης του φανοστάτη στην πλατεία είναι άγνωστα. Ωστόσο, στη βάση του υπάρχει η επιγραφή στα γαλλικά “A. Durenne, Fondateur à Paris”, που αφορά στο χυτήριο όπου κατασκευάστηκε[1].
Το ζευγάρι του φανοστάτη αυτού βρίσκεται την πλατεία Εξαρχείων, μόνο που είναι λίγο διαφορετικό, αφού οι έρωτες κρατούν ένα αγγείο, ένα έγχορδο μουσικό όργανο και ένα κοχύλι και στην κορυφή του υψώνονται πέντε φανοί. Σε περίπτωση που οι φανοστάτες είναι γνήσιοι δημιουργήθηκαν γύρω στα 1900 και κοσμούσαν την είσοδο του δημοτικού θεάτρου της Αθήνας, που κατασκευάστηκε από τον Ε. Τσίλλερ στην πλατεία Λουδοβίκου (μετέπειτα Κοτζιά). Πρόκειται για έργα τέχνης με μεγάλη καλλιτεχνική αξία που μαρτυρούν την ιστορία της πόλης.
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου θεμελιώθηκε το 1917 επάνω σε οικόπεδο που αγοράσθηκε με τις φροντίδες του συνδέσμου «Ευαγές Ίδρυμα Κυψέλης» και εγκαινιάσθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1932 από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρυσόστομο Παπαδόπουλο. Μέχρι τότε ενοριακός ναός ήταν το σημερινό παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου, στη συμβολή των οδών Κεφαλληνίας και Κυψέλης. Ως προς την αρχιτεκτονική του, ο ναός του Αγίου Γεωργίου είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο, με διευρυμένο το κεντρικό τετράγωνο, και δεν διαθέτει νάρθηκα, αλλά εξωνάρθηκα, κάτω από τον γυναικωνίτη. Αγιογραφήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1950 από σημαντικούς ζωγράφους, όπως οι Φ. Κόντογλου, Δ. Πελεκάσης, Ι. Τερεζής, Σ. Παπανικολάου, Δ. Σεντουκάς κ.ά.. Εκτός από τον Άγιο Γεώργιο γιορτάζει και τον Άγιο Γεράσιμο των Κεφαλλονιτών, που έχουν τοποθετήσει ειδικό προσκυνητάρι προς τιμήν του αγίου τους, την Αγία Τριάδα, αλλά και την Αγία Μεθοδία της Κιμώλου και τον Άγιο Ραφαήλ.
Μεταπολεμικά, οι δρόμοι γύρω από την πλατεία κατοικήθηκαν από μεσοαστικά στρώματα ενώ οι μονοκατοικίες και τα διώροφα του μεσοπολέμου παραχωρούσαν σταδιακά τη θέση τους σε πολυώροφες πολυκατοικίες, που κτίζονταν κυκλικά «αγκαλιάζοντας» την πλατεία. Εκεί γυρίστηκαν γνωστές ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία και παίζονται ακόμα, όπως: «Χαμένοι Άγγελοι» (1948), «Το σοφεράκι» (1953), «Οι παπατζήδες» (1954), «Ο Ηλίας του 16ου» (1959), «Ποιος Θανάσης» (1969). Στην πλατεία και στην ευρύτερη περιοχή της κατοικούσαν πολλοί ηθοποιοί, διανοούμενοι και δημοσιογράφοι, όπως η Έλλη Λαμπέτη (πλατεία Αγ. Γεωργίου 10), ο Στέφανος Στρατηγός και η Γκέλυ Μαυροπούλου (Ιθάκης 9), ο Κώστας Βουτσάς και η Σπεράντζα Βρανά (Επτανήσου 25), ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης (Ιθάκης 31), ο Φρέντυ Γερμανός (Ιθάκης 18), ο Βασίλης Ραφαηλίδης (Τήνου 31), η Τζόλη Γαρμπή (Τήνου 31), η Εύα Μπέη (Τήνου 31), η Μερόπη Ιωαννίδου και ο Βασίλης Μίλερ (Τήνου 31), ο Νίκος Εγγονόπουλος (Κοδριγκτώνος και Κυψέλης), η Διδώ Σωτηρίου (Κοδριγκτώνος 8), ο Παναγής Λεκατσάς και η Εύα Βλάμη (Σπετσών 59), ο Νίκος Γκάτσος (Σπετσών 101), ο Χρήστος και η Νίτσα Τσαγανέα (Τήνου 25), η Κατερίνα Γώγου (Τροίας 35Α) και πολλοί άλλοι.
Σήμερα, η πλατεία με τους παραδοσιακούς φούρνους, τις μοντέρνες καφετέριες, τα μπαρ και τα εστιατόριά της έχει διαμορφώσει ένα δικό της χρώμα και προσελκύει όλο και περισσότερους θαμώνες. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα γνωστά παγωτά «Δωδώνη» άρχισαν να πουλιούνται σε γαλακτοπωλείο της πλατείας. Πολύ κοντά της βρίσκονται τα θέατρα «Κάππα», «Αλεξανδράκη», «Τόπος Αλλού», «Κυκλάδων», «Λευτέρης Βογιατζής», καθώς και οι κινηματογράφοι «Αελλώ», «Ίλιον» και «Τριανόν».
Πρόσφατα, η πλατεία αναπλάστηκε εντασσόμενη στο πρόγραμμα «Αττική» του ΕΣΠΑ. Η ανάπλαση αυτή περιέλαβε τη διαπλάτυνση των πεζοδρομίων ώστε να επιτρέπεται η άνετη κίνηση των πεζών, τον ανασχεδιασμό και την αύξηση των χώρων φύτευσης με σκοπό την ανάδειξη του ιστορικού φανοστάτη, την αντικατάσταση του αστικού εξοπλισμού (παγκάκια, κάδοι, φωτισμός κ.ά.) και την ανακατασκευή του πεζόδρομου γύρω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Μετά την ολοκλήρωση της ανάπλασης, η μορφή της πλατείας ανανεώθηκε και παράλληλα αναζωογονήθηκε η οικονομική και κοινωνική ζωή της ευρύτερης περιοχής.
Τα απογεύματα χειμώνα-καλοκαίρι η πλατεία γεμίζει κόσμο, παιδιά που παίζουν ή κάνουν ποδήλατο, έφηβους που συναντιούνται στα σκαλιά της εκκλησίας και ενήλικες, που καθισμένοι στα παγκάκια ή τα τραπεζοκαθίσματα των καφενείων, κουβεντιάζουν ή προσέχουν τα παιδιά τους. Η πλατεία Αγίου Γεωργίου διαθέτει αρετές παλιάς γειτονιάς και είναι σημαντικό οι αρετές αυτές να προστατευθούν και να διατηρηθούν στο μέλλον.
ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
https://criticeduc.blogspot.com/2017/09/blog-post_22.html.
ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ
Αρχείο φωτογραφιών Μαριάνθης Μπέλλα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου