Σχολεία και Σχολές της Κυψέλης

 της Μαριάνθης Μπέλλα

27ο Δημοτικό σχολείο Κασταλίας και Χιλιανδαρίου (φωτογραφία του 1930)
Πηγή εικόνας: https://27dimath.wixsite.com/27dimath/sxoleio

Σύντομο ιστορικό της Κυψέλης

Τον 19ο αιώνα ήταν προάστιο της Αθήνας με αγροτικό χαρακτήρα, όπως τα Πατήσια, οι Αμπελόκηποι, τα Σεπόλια και η Κολοκυνθού. Η ένταξή της στο σχέδιο πόλης έγινε από το 1887 μέχρι το 1929, ενώ μετά το 1930 έγιναν κάποιες επεκτάσεις ακόμα. Μέχρι το 1930 η δόμηση ήταν ακόμα αραιή, με  διάσπαρτες μονοκατοικίες ή διπλοκατοικίες. Την έκταση μεταξύ των σπιτιών κάλυπταν ελεύθερες εκτάσεις με κήπους και περιβόλια. Από την εποχή του Μεσοπολέμου ακολούθησε την εξέλιξη της Αθήνας με την αύξηση του πληθυσμού και τη σταδιακή διόγκωση του φαινομένου της αστικοποίησης.

Την δεκαετία του 1930 κατασκευάστηκαν οι πρώτες πολυκατοικίες του μοντέρνου κινήματος, που ήταν λιτές και απαλλαγμένες από τους καθιερωμένους ως τότε κανόνες του νεοκλασικισμού. Τα διαμερίσματά τους ήταν άνετα,  λειτουργικά και άριστα εξοπλισμένα. Η ευρύτερη περιοχή της Κυψέλης κατοικήθηκε από την εύπορη μεσαία τάξη, αλλά και την ανώτερη οικονομική και πνευματική τάξη. Τα χαμηλότερου εισοδήματος κοινωνικά στρώματα εγκαταστάθηκαν σε μικρά ισόγεια σπίτια στις βόρειες παρυφές της, που τότε ήταν αραιοκατοικημένη αγροτική περιοχή με περιβόλια.

Η πλατεία Κυψέλης μετατράπηκε σταδιακά σε κόμβο που συνέδεε τις περιοχές που βρίσκονταν βορειοδυτικά της Κυψέλης με την οδό Πατησίων και το κέντρο της πόλης. Την πλατεία Κυψέλης κοσμεί ακόμα ο μαρμάρινος ανδριάντας του πυρπολητή Κανάρη, που κατοικούσε στην οδό Κυψέλης (αριθ. 56). Το σπίτι του ήταν ένα από τα πρώτα της περιοχής και σωζόταν μέχρι το 1967 που κατεδαφίστηκε και στη θέση του κτίστηκε πολυκατοικία.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 έγινε η κάλυψη των ρεμάτων Κυκλοβόρου και Λεβίδη και το Πεδίο του Άρεως μετατράπηκε σε δημόσιο πάρκο. Το 1937 έγινε ο εξωραϊσμός της Φωκίωνος Νέγρη, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Βασίλη Τσαγρή. Στην «πράσινη λεωφόρο», όπως την ονόμασαν, δημιουργήθηκε ένας  γραμμικός κήπος με δέντρα και θάμνους, με σιντριβάνια και χώρους παιχνιδιού, ανάμεσα σε δύο ασφαλτοστρωμένες οδούς. Το 1937 εγκαινιάστηκε η Δημοτική Αγορά Κυψέλης, που ήταν χαρακτηριστικό δείγμα του αθηναϊκού μοντερνισμού, και στέγασε πολλά καταστήματα τροφίμων.

Μεταπολεμικά η μαζική αύξηση του πληθυσμού, που οφειλόταν στη δημογραφική έκρηξη και την εσωτερική μετανάστευση, άλλαξε ριζικά την εικόνα της Κυψέλης. Τις δεκαετίες του 1950 και 1960 τα ελάχιστα ακάλυπτα οικόπεδα κτίστηκαν, μεγάλος αριθμός προπολεμικών σπιτιών κατεδαφίστηκε και στη θέση τους υψώθηκαν πολυκατοικίες που δεν ξεπερνούσαν συνήθως τους πέντε ή έξι ορόφους. Αρχικά κατοικήθηκαν από μεσοαστικά στρώματα, και από τη δεκαετία του 1970 και μετά, και από λαϊκά στρώματα.

Από την δεκαετία του 1960 η Κυψέλη εξελίχτηκε σε μεγάλη αστική γειτονιά και γνώρισε μέρες ακμής για πολλούς λόγους: Βρισκόταν κοντά στην αναπτυσσόμενη εμπορικά οδό Πατησίων και στο κέντρο της πόλης, είχε καλή συγκοινωνία και ο κεντρικός της δρόμος, η Φωκίωνος Νέγρη, ήταν  διάσημη για τη νυχτερινή ζωή της. Στα κλαμπ, τα καφενεία, τα εστιατόρια και τα ζαχαροπλαστεία της σύχναζαν πολλοί καλλιτέχνες και διανοούμενοι της εποχής. Ήταν η γειτονιά του Νίκου Γκάτσου, της Έλλης Λαμπέτη, του Νίκου Εγγονόπουλου, του Τάσου Αθανασιάδη, του Οδυσσέα Ελύτη, του Παναγή Λεκατσά, της Εύας Βλάμη, της Κικής Δημουλά, του Νίκου Τσιφόρου, της Άννας Καλουτά, του Λουκιανού Κηλαηδόνη, της Κατίνας Παπά, του Φρέντυ Γερμανού, του Μένη Κουμανταρέα και πολλών άλλων.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970,  η περιοχή είχε ήδη κορεστεί οικοδομικά, και τα προβλήματά της είχαν αυξηθεί σημαντικά (νέφος, κυκλοφοριακό, έλλειψη ελεύθερων χώρων και χώρων στάθμευσης, ηχορύπανση).

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 αρκετοί κάτοικοι, δυσαρεστημένοι από τις συνθήκες διαβίωσης και την υποβάθμιση της γειτονιάς τους, μετακινήθηκαν προς τα προάστια της πόλης. Την ίδια εποχή, άρχισε η πτώση των αξιών των ακινήτων, τα οποία προσέλκυσαν φτωχότερους κατοίκους ή οικονομικούς μετανάστες, που έφθασαν στη χώρα μας στις αρχές της δεκαετίας του 1990 από τις πρώην Λαϊκές Δημοκρατίες (Αλβανία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία κ.ά.). Η εγκατάσταση μεταναστών συνεχίστηκε την δεκαετία του 2000, με νέο μεταναστευτικό κύμα, κυρίως από χώρες της Αφρικής και της Ασίας.  Σήμερα η Κυψέλη συγκεντρώνει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά μεταναστών στην Αθήνα που συνθέτουν το νέο πολύχρωμο και πολυπολιτισμικό πρόσωπό της.

Παραμένει μια γειτονιά με πολλά προβλήματα όπως η υψηλή οικοδομική πυκνότητα, η έλλειψη ελεύθερων χώρων και χώρων στάθμευσης, η συσσώρευση οχλουσών χρήσεων αναψυχής, η αυξημένη εγκληματικότητα και η ανεπάρκεια υποδομών. Η οικονομική κρίση της δεκαετίας του 2010, η φτώχεια και τα οξυμένα κοινωνικά προβλήματα συνέβαλαν στην περαιτέρω ποιοτική υποβάθμιση της ζωής των κατοίκων της.

Ωστόσο, είναι μια από τις πιο παλιές και ιστορικές περιοχές της Αθήνας με σημαντικό αριθμό κτιρίων διαφόρων εποχών και αρχιτεκτονικών ρυθμών, τα οποία είναι άξια διατήρησης και αξιοποίησης. Πολλά από αυτά φέρουν την υπογραφή σπουδαίων αρχιτεκτόνων, όπως ο Θουκυδίδης Βαλεντής, ο Βασίλειος Τσαγρής, ο Αλέξανδρος Νικολούδης, ο Κώστας Κιτσίκης, ο Λεωνίδας Μπόνης κ.ά.

Από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα στην Κυψέλη αναπτύχθηκε σημαντική εκπαιδευτική δραστηριότητα με τη λειτουργία πολλών δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων όλων των βαθμίδων, καθώς και διαφόρων σχολών που πρόσφεραν μόρφωση και αγωγή στα παιδιά και τους νέους της περιοχής. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλα τα μεγάλα ιδιωτικά σχολεία (Κολλέγιο Αθηνών, Σχολή Μωραΐτη, Εκπαιδευτήρια Δούκα, Ιόνιος Σχολή, Εκπαιδευτήρια Ζηρίδη, Ελληνική Παιδεία) ξεκίνησαν τη λειτουργία τους από την Κυψέλη, πριν μετεγκατασταθούν στα βόρεια προάστεια της Αθήνας.

Δημόσια Δημοτικά Σχολεία

21ο Δημοτικό Σχολείο "Λέλα Καραγιάννη" (Κύπρου 43) είναι ένα  νεοκλασικό κτίριο που  χτίστηκε κατά το διάστημα 1897 – 1899. Από το 1904 ως το 1940 φιλοξένησε το «Βλαβιάνειον Νοσοκομείον Νευρικών και Φρενικών Νοσημάτων-Maison de santé» του ψυχίατρου Σιμωνίδη Βλαβιανού. Από το 1941 ως το 1959 στέγασε τμήματα της Ανωτέρας Σχολής Βιομηχανικών Σπουδών (μετέπειτα Βιομηχανική Σχολή Πειραιά). Αργότερα το ιδιωτικό σχολείο Φωτόπουλου, κάποια τμήματα του Μικρού Πολυτεχνείου και δημόσια σχολεία όπως το 17ο Γυμνάσιο θηλέων Αθηνών και αργότερα το 41ο Γυμνάσιο και Λύκειο Αθηνών μέχρι τον σεισμό του 1981, οπότε μεταφέρθηκε στο κτίριο του ιδιωτικού Αθηναϊκού Λυκείου Τυχόπουλου (Λήμνου 16, μετέπειτα Λ. Καραγιάννη 16). Το Νοέμβριο του 1978 το κτίριο απαλλοτριώθηκε υπέρ του 21ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, ενώ το 1984 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο. Δίπλα σε αυτό, το 1986 χτίστηκε νέο σχολικό κτίριο σύμφωνα με τις αντισεισμικές προδιαγραφές που θεσπίστηκαν μετά τον σεισμό του 1981, αλλά και αυτές των σύγχρονων σχολικών κτιρίων. Το σχολείο πήρε την ονομασία του από την ηρωίδα της Εθνικής Αντίστασης Λέλα Καραγιάννη που έζησε και ανέπτυξε δράση στην περιοχή[1].

26^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Φωκίωνος Νέγρη 63 και Λέλας Καραγιάννη). Είναι ένα από τα πιο παλιά δημοτικά σχολεία της Αθήνας. Ιδρύθηκε πριν από τον πόλεμο του 1940 και από το 1965 στεγάζεται στο σημερινό κτίριο, στην καρδιά της Κυψέλης. Ανάμεσα στους αποφοίτους του συγκαταλέγονται πολλές προσωπικότητες της πολιτικής, της επιστήμης, της τέχνης. Σήμερα λειτουργεί ως 18θέσιο Ολοήμερο Σχολείο και διαθέτει Τμήματα Ένταξης, Τμήματα Υποδοχής, σχολική ψυχολόγο και πρωινή ζώνη υποδοχής[2]. Στο ίδιο σχολικό συγκρότημα συστεγάζονται το 110^ο Δημοτικό Σχολείο και τα 139^ο και 24^ο Νηπιαγωγεία Αθηνών.

Τα 26^ο και 110^ο Δημοτικά Σχολεία στη Φωκίωνος Νέγρη

27^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Χιλιανδαρίου 2). Ένα από τα παλαιότερα της Κυψέλης, ιδρύθηκε το 1929-1930. Αρχικά στεγαζόταν σε κτίριο Παξών και Κερκύρας και αργότερα μεταφέρθηκε Κερκύρας και Κασταλίας. Από το 1957 μέχρι το 1962, τις απογευματινές ώρες, στέγαζε τις τρεις πρώτες τάξεις του παραρτήματος του Β΄ Γυμνασίου Αρρένων, για να εξυπηρετηθούν οι μαθητές της Κυψέλης, η οποία τότε δεν είχε γυμνάσιο[3].  Σήμερα στεγάζεται σε κτίριο του 1975. Συστεγάζεται με το 30ό Δημοτικό Σχολείο και με τρία νηπιαγωγεία (26^ο, 93^ο και 119^ο). Από τη σχολική χρονιά 2016-2017 λειτουργεί ως Ενιαίου Τύπου Ολοήμερο Σχολείο[4].

28^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Μουστοξύδη  23 και Μπούσγου). Από το 1980 στεγάζεται σε νεόκτιστο κτίριο. Διαθέτει σχολικό ψυχολόγο και υλοποιεί το πρόγραμμα για παροχή σχολικών γευμάτων στους μαθητές[5].

29^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών «Νίκος Γκάτσος» (Δοϊράνης 43). Διαθέτει κινηματογραφική ομάδα μαθητών και δυναμικό σύλλογο γονέων και κηδεμόνων που διοργανώνει διάφορες εκδηλώσεις, παραστάσεις και ξεναγήσεις[6].

30^ό Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Χιλιανδαρίου 2). Συστεγάζεται με το 27ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, καθώς και με τα 26^ο, 93^ο και 119^ο Νηπιαγωγεία Αθηνών. Παλιότερα στεγαζόταν σε σχολικό κτίριο στην οδό Φωκίωνος Νέγρη 37 και Αγίας Ζώνης μέχρι τα τέλη του ΄60 οπότε μεταφέρθηκε Κασταλίας και Κερκύρας. Στη θέση του παλιού σχολείου, στη Φωκίωνος Νέγρη, κτίστηκε πολυκατοικία, στο ισόγειο της οποίας στεγάστηκε για πολλά χρόνια παράρτημα του ζαχαροπλαστείου Oriental[7].

86^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Αιγίνης 61). Στεγάζεται στο κτίριο του παλιού ιδιωτικού σχολείου Γ. Νούσια (Ελληνογαλλικό Λύκειο Αθηνών). Υποστηρίζεται από ψυχολόγο, διαθέτει τμήμα υποδοχής και τμήμα ένταξης. Συμμετέχει στο πρόγραμμα των σχολικών γευμάτων. Στο ίδιο κτίριο συστεγάζονται τα 28^ο, 109^ο και 126^ο Νηπιαγωγεία Αθηνών[8].

110^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Φωκίωνος Νέγρη 63 και Λέλας Καραγιάννη). Στεγάζεται στο ίδιο σχολικό κτίριο με το 26^ο Δημοτικό Σχολείο. Ανήκει στο δίκτυο των οικολογικών σχολείων που έχει στόχο την ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και αλλαγή στάσης των μαθητών και μαθητριών σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον[9].

133^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Κυψέλης και Τροίας 6). Στο ίδιο κτίριο συστεγάζεται το 148^ο Νηπιαγωγείο.

 

Ιδιωτικά σχολεία, σχολές και φροντιστήρια

Από την εποχή του Μεσοπολέμου στη χώρα μας αναπτύχτηκε η ιδιωτική εκπαίδευση, η οποία κάλυπτε κενά της κρατικής εκπαίδευσης που οφείλονταν είτε στην αδυναμία ίδρυσης πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων σχολείων είτε στην βραδύτητα με την οποία ανταποκρινόταν στις νέες κοινωνικο-οικονομικές απαιτήσεις και ανάγκες. Αρκετά από τα ιδιωτικά σχολεία που ιδρύθηκαν και λειτούργησαν αυτή την περίοδο αλλά και αργότερα, έπαιξαν γενικά θετικό ρόλο στην εκπαίδευση των νέων, αλλά με πολλές διαβαθμίσεις. Συνέβαλαν στην υιοθέτηση νέων παιδαγωγικών μεθόδων και διδακτικών προσεγγίσεων και ήταν καινοτόμα στους τομείς των σχέσεων διδασκόντων και διδασκομένων, της εκπαίδευσης των κοριτσιών, της συνεργασίας οικογένειας και σχολείου, της μείωσης του αριθμού των μαθητών στην τάξη, της συστηματικής διδασκαλίας ξένων γλωσσών (αγγλικά και γαλλικά), της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 παρατηρήθηκε μετεγκατάσταση των μεγάλων ιδιωτικών σχολείων της Αθήνας προς τα βόρεια προάστεια, σε νεόδμητα σχολικά κτίρια, και ακολούθησε σημαντική αύξηση του αριθμού των μαθητών τους.

Ελληνοαμερικανικό Κολλέγιο Αρρένων (Άνδρου 18). Ιδρύθηκε το 1925. Τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής του στεγάστηκε σε νοικιασμένο σπίτι της οδού Άνδρου 18, στην Κυψέλη. Τα εγκαίνια έγιναν την Κυριακή 18 Οκτωβρίου 1925 και στην τελετή παρευρέθηκαν ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών, ο υπουργός της Παιδείας, και ο πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών. Επειδή το σπίτι ήταν εντελώς άδειο, μερικά απαραίτητα για την περίσταση έπιπλα αγοράστηκαν την τελευταία στιγμή, και μερικά άλλα δόθηκαν δανεικά από τα γραφεία της Near East Relief. Τα μαθήματα ξεκίνησαν τη Δευτέρα 19 Οκτωβρίου 1925. Διέθετε ελληνικό σχολείο, πλήρες γυμνάσιο κλασικό και πρακτικό και πλήρη εμπορική σχολή. Παράλληλα λειτουργούσε οικοτροφείο για μικρό αριθμό μαθητών με Αγγλίδα διευθύντρια. Το 1928 μετακόμισε στα κτίρια του Ψυχικού. 

Το κτίριο της οδού Άνδρου 18 χρησιμοποιήθηκε αργότερα από το Ανώτερο Παρθεναγωγείο του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Συνδέσμου Μαρίας Ν. Κρίκου (πριν μεταφερθεί στην οδό Μαυρογένους 8), από το Παλλάδιον Λύκειον Δούκα και από το Λύκειον Κυψέλης[10].

Το κτίριο της οδού Άνδρου 18 σήμερα είναι εγκαταλελειμμένο

Παλλάδιον Λύκειον Δούκα (Άνδρου 18  -  Αγαθουπόλεως 14). Προάγγελός του ήταν η «Σχολή Πρακτικών Σπουδών» (διευθυντές Ι. και Ν. Μεγαρέως και Γ. Χατζηιωάννου) που ιδρύθηκε το 1917, περιλάμβανε δημοτικό, ελληνικό σχολείο, πλήρες πρακτικό γυμνάσιο, οικοτροφείο και εμπορική σχολή. Στεγάστηκε σε κτίριο της οδού Πατησίων 94 [11].

Το 1933 μετονομάστηκε σε Σχολή Μεγαρέως «Ο Προμηθεύς» και τα ηνία ανέλαβε ο Φίλιππος Ν. Δούκας. Περιλάμβανε νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, εξατάξιο και οκτατάξιο γυμνάσιο (αρρένων και θηλέων) και οικοτροφείο. Στεγαζόταν σε κτίριο της οδού Ιθάκης 36 -36α. 

Το 1952 ιδρύθηκε το  "Παλλάδιον Λύκειον Φιλίππου Ν. Δούκα" και στεγάστηκε στο κτίριο της οδού Άνδρου 18, που είχε εγκαταλείψει το Ελληνοαμερικανικό Κολλέγιο Αρρένων. Διέθετε νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο. Στο σχολείο λειτουργούσε πρότυπος «Σχολή μητέρων» που παρείχε διαλέξεις και μαθήματα στις μητέρες των μαθητών, με σκοπό την ενημέρωσή τους και την αποτελεσματικότερη συνεργασία σχολείου και οικογενείας. Το 1961 το νηπιαγωγείο και το δημοτικό μεταφέρθηκαν σε "μεγαλοπρεπές Μέγαρον" στην οδό Αγαθουπόλεως 14, με μεγάλες φωτεινές αίθουσες και προαύλιο 2000 πηχ. Το 1970 το σχολείο συνέχισε τη λειτουργία του σε νεόδμητο κτίριο στον Παράδεισο Αμαρουσίου[12].

Ελληνογαλλικόν Λύκειον Αθηνών Γ. Νούσια (Μεγίστης 29, Αιγίνης 61, Σπετσών 70).  Ιδρύθηκε το 1932 από τον μουσικό και φιλόλογο Γιάννη Νούσια, ο οποίος το διηύθυνε μέχρι τον θάνατό του. Αργότερα μετονομάστηκε σε Λύκειον Αθηνών και εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο γνωστά ιδιωτικά σχολεία της Αθήνας. Σε αυτό δόθηκε από την αρχή ιδιαίτερη έμφαση στη μουσική. Ο Νούσιας δημιούργησε τη μικτή «Χορωδία Ελληνογαλλικού Λυκείου Αθηνών» (Χορωδία ΕΛΑ), η οποία τα πρώτα χρόνια έψαλλε στις μεγάλες γιορτές στην εκκλησία της Αγίας Ζώνης, της Κυψέλης.

Το 1944 δημιούργησε την «Παιδική Χορωδία του ΕΛΑ», η οποία από το 1950 μετονομάστηκε σε «Παιδική Χορωδία του Λυκείου Αθηνών». Από το 1934 οργάνωνε κάθε χρόνο μουσικοθεατρικές παραστάσεις, μαζί με ομάδα στενών φίλων και συνεργατών του, που περιλάμβαναν παιδικό μουσικό θέατρο, παιδική οπερέτα, μπαλέτο, χορόδραμα, και παρά το γεγονός ότι οι συντελεστές ήταν μαθητές του σχολείου, εξελίχθηκαν σε ένα σημαντικό καλλιτεχνικό γεγονός που ξεπερνούσε τα όρια  μιας σχολικής παράστασης, κερδίζοντας πολύ καλές κριτικές του αθηναϊκού τύπου. Αυτές οι παραστάσεις, καθώς και οι συναυλίες της χορωδίας αποτέλεσαν φυτώριο για κάποιους από τους μαθητές του, που αργότερα εξελίχθηκαν σε τομείς της μουσικής, του θεάτρου και των γραμμάτων, όπως οι ηθοποιοί Κώστας Ρηγόπουλος, Κλεώ Σκουλούδη, Αδαμαντία Μαυροειδή (Γκιζέλα Ντάλι), Ναταλία Τσαλίκη, η τραγουδίστρια Σαβίνα  Γιαννάτου, η μονωδός της Ελληνικής Λυρικής Σκηνής Ρούλα Φωκιανού-Δασκαλοπούλου, ο βαθύφωνος Φίλιππος Κουτλίδης, η συγγραφέας παιδικών βιβλίων Αννα Κωσταλλά, η συγγραφέας Σοφία Γιαννάτου κ.α[13].

Πρότυπον Παιδαγωγείον Β. Βαμβέτσου (Πιπίνου 17 και Πάρνηθος 3 & 5). Από τα πιο παλιά ιδιωτικά σχολεία της περιοχής, με φροβελιανό νηπιαγωγείο, δημοτικό, ελληνικό σχολείο, γυμνάσιο, καθώς και μονοτάξιο λογιστικό τμήμα και εμπορική σχολή. Διευθυντής του ήταν ο λυκειάρχης Β. Βαμβέτσος. 

Εκπαιδευτήριο Ο Ελικών (Πατησίων 142-144). Ιδρύθηκε στη Σμύρνη το 1900 και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή μεταφέρθηκε και επανιδρύθηκε στην Αθήνα το 1924 από τον Σαράντη και τη Νικομάχη Σταυροπουλίδου. Διέθετε σχολεία όλων των βαθμίδων: νηπιαγωγείο, πλήρες δημοτικό, ελληνικό σχολείο και γυμνάσιο. Παράλληλα στις εγκαταστάσεις του λειτουργούσε εμπορική σχολή και οικοτροφείο. 

Ελληνοαγγλικόν Εκπαιδευτήριον Θεοδ. Νεστορίδου (Επτανήσου 32). Ιδρύθηκε το 1905 και διέθετε νηπιαγωγείο, δημοτικό, ελληνικό σχολείο, γυμνάσιο αρρένων και γυμνάσιο θηλέων (από το 1926), καθώς και οικοτροφείο. Παράλληλα λειτουργούσε μονοτάξια και τετρατάξια εμπορική σχολή. Αργότερα, στα κτίριά του στεγάστηκε η καθολική εκκλησία της Αγίας Θηρεσίας.

Σχολή Κατσαϊτη (Πατησίων και Κύπρου). Στεγαζόταν σε μια παλιά βίλα σήμερα κατεδαφισμένη. Τη δεκαετία του ‘60 στον ίδιο χώρο λειτουργούσαν τα Πρότυπα εκπαιδευτήρια της Καλής Δαμβέργη (ηθοποιός γνωστή με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Καλή Καλό) και κατόπιν φροντιστήριο ξένων γλωσσών[14]. Επί δημαρχίας Νικήτα Κακλαμάνη, τον Ιανουάριο 2009, το πάρκο Πατησίων και Κύπρου  αιφνιδιαστικά αποψιλώθηκε από 40 πεύκα και άλλα δέντρα με σκοπό να γίνει γκαράζ. Η ενέργεια αυτή προκάλεσε έντονη αντίδραση και δυναμική παρέμβαση των κατοίκων, που έσωσε το πάρκο[15].

Σχολή Βρατσάνου-Βέρβη (Στροφάδων 4).

Σχολή Παναγιωτόπουλου ειδική των εμπορικών και λογιστικών επιστημών (Κοδριγκτώνος 22). Περιλάμβανε ανωτάτη λογιστική σχολή, μονοτάξια ανωτέρα σχολή λογιστικής και ξένων γλωσσών, εξατάξια εμπορική σχολή αναγνωρισμένη από το κράτος.

Σμυρναϊκόν Παλλάδιον του Κωνσταντίνου Ν. Πασχάλη (Κεφαλληνίας 79 και 81). Έτος ίδρυσης 1886. Περιλάμβανε φροεβελιανό νηπιαγωγείο, δημοτικό, ελληνικό σχολείο, γυμνάσιο και οικοτροφείο. Παράλληλα λειτουργούσαν τάξεις ελευθέρων σπουδών, ξένων γλωσσών και εμπορίου.

Σχολή Αθηνών Αλ. Κατσάνη (Αγ. Μελετίου 36). Στεγαζόταν σε παλιό διώροφο κτίριο με τεράστια αυλή που έφτανε μέχρι την οδό Σύρου. Διέθετε δημοτικό και γυμνάσιο, στο οποίο φοίτησε η ηθοποιός Άννα Φόνσου[16].

Σχολή Φωτόπουλου (Κύπρου 43 και Πατησίων). Διέθετε νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο. Από τον Σεπτέμβριο του 1961 στο κτίριό του στεγαζόταν και το νυχτερινό γυμνάσιο Κ. Θεοδωρόπουλου. Σήμερα, στον ίδιο χώρο στεγάζεται το 21ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών «Λέλα Καραγιάννη».

Ιταλική Σχολή Καλογραιών (Κυψέλης 46 και Παξών) λειτούργησε προπολεμικά στο εκλεκτικιστικό κτίριο της οδού Κυψέλης που σήμερα φιλοξενεί το 15ο Λύκειο Αθηνών.

Εκπαιδευτήρια Συλλόγου «Η Ελληνική Παιδεία» (Κύπρου 115). Από το 1957 λειτουργούσε στο κτίριο της οδού Κύπρου πλήρες δημοτικό σχολείο, και από το 1966 γυμνάσιο αρρένων. Διευθυντής σπουδών ήταν ο καθηγητής μαθηματικών Θεόδωρος Πασσάς. Παράλληλα λειτουργούσε νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο θηλέων στην Πεύκη Αμαρουσίου. Αργότερα το κτίριο της οδού Κύπρου χρησιμοποιήθηκε από την Χριστιανική Αγωγή[17].

Τμήμα Κυψέλης της Ιονίου Σχολής (Πατησίων 118 - Κερκύρας 111 και Φαέθοντος). Από το σχολικό έτος 1926-27 ιδρύθηκε και λειτουργούσε τμήμα θηλέων της Ιονίου Σχολής (παρθεναγωγείο) σε τριώροφο κτίριο με μεγάλο κήπο, στην οδό Πατησίων 118, με διευθύντρια την Ήβη Καβαλιεράτου, αδελφή του διευθυντή και ιδιοκτήτη της Σχολής Απόλλωνα Κ. Καβαλιεράτου. Περιλάμβανε νηπιαγωγείο, ελβετικό δημοτικό σχολείο, ελληνικό, τετρατάξιο γυμνάσιο και οικοτροφείο. Μεταπολεμικά μεταφέρθηκε στην Κυψέλη, στην οδό Κερκύρας 111 και Φαέθοντος. Στο ίδιο κτίριο στεγάστηκαν επίσης το νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο του τμήματος Κυψέλης [18].

Η Ιόνιος Σχολή ιδρύθηκε το 1908 από τον εκπαιδευτικό Κωνσταντίνο Καβαλιεράτο και αρχικά στεγάστηκε σε κτίριο στη Σολωμού και Κάνιγγος. Μεταφέρθηκε το 1912 σε σχολικό συγκρότημα που διέθετε 2 μεγάλα κτίρια με 108 αίθουσες και 4 κήπους, στην οδό Ακαδημίας  56 (κατελάμβανε το τετράγωνο Ακαδημίας, Ζωοδόχου Πηγής και Χαριλάου Τρικούπη). Στο χώρο αυτό λειτούργησε για περίπου 50 χρόνια. Διέθετε νηπιαγωγείο, δημοτικό, ελληνικό σχολείο, γυμνάσιο, οικοτροφείο και διετές εμπορικό τμήμα. Το 1961 μεταφέρθηκε σε σύγχρονο κτίριο στη Φιλοθέη και αργότερα επεκτάθηκε στο Μαρούσι[19].

Αττικόν Λύκειον (Ρηνείας 9). Διέθετε νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο και πρόσφερε αγγλικά, γαλλικά, πιάνο και μελέτη μαθημάτων στο σχολείο. Ιδιοκτήτρια και διευθύντριά του ήταν η Αναστασία Θ. Παπαϊωάννου.

Τα Σπουργίτια (Κυψέλης 90). Πρότυπο νηπιαγωγείο για παιδιά 3-6 ετών. Μεταφέρθηκε και λειτουργούσε στην Κυψέλη από το 1957, με διευθύντρια τη νηπιαγωγό, διπλωματούχο του ινστιτούτου J.J. Rousseau Γενεύης, Φ. Καραπάνου[20].

Σύγχρονον και Πρότυπον Νηπιαγωγείον και Δημοτικόν (Αγαθουπόλεως 14). Ιδιωτικό σχολείο, με διευθυντή τον παιδαγωγό και συγγραφέα Παπαχριστοδούλου, που διέθετε νηπιαγωγείο  και δημοτικό. Λειτούργησε την δεκαετία του 1950[21]. Στο ίδιο κτίριο στεγάστηκε από το 1959 ως το 1961 το Αθηναϊκόν Λύκειον Α.Γ. Τυχοπούλου.

Λύκειο «Η Αθηνά» Γ. Ζηρίδη (3^ης Σεπτεμβρίου 110 και πλατεία Κυριακού). Ιδρύθηκε το 1933 στον Πειραιά. Μετά τον βομβαρδισμό του 1944 μεταφέρθηκε στην πλατεία Κυριακού (σημερινή Βικτωρίας). Διέθετε νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο αρρένων και γυμνάσιο θηλέων. Καθώς ο αριθμός των μαθητών αυξανόταν από χρόνο σε χρόνο, το σχολείο επεκτάθηκε το 1957 στο μέγαρο Παληού (3ης Σεπτεμβρίου και πλατείας Κυριακού). Το 1962 μεταφέρθηκε στον Παράδεισο Αμαρουσίου[22].

Ελληνοαγγλικό κολλέγιο Κ. Γκιζελή (Α. Καμπάνη 11). Λειτουργούσε από το 1953 στο τριώροφο κτίριο της οδού Καμπάνη και διέθετε νηπιαγωγείο, δημοτικό, πλήρες γυμνάσιο, αγγλική σχολή και οικοτροφείο αρρένων και θηλέων. Διέθετε ειδικές αίθουσες φυσικής, χημείας, κινηματογράφου και γυμναστήριο. Ο Κ. Γκιζελής λειτουργούσε επίσης εσπερινή μονοτάξια σχολή λογιστών για αποφοίτους γυμνασίου, Πατησίων και Χέϋδεν.

Από το σχολικό έτος 1977-78 το κολλέγιο έκλεισε και το κτίριό του νοικιάστηκε στο δημόσιο. Σε αυτό στεγάστηκαν το 19ο γυμνάσιο και το 19ο λύκειο, που λειτουργούσαν για πολλά χρόνια με διπλοβάρδια.

Το 2006 το 19ο λύκειο μεταφέρθηκε σε νεόδμητο κτίριο της οδού Θήρας 45-47 και Ιεροσολύμων και στο κτίριο της οδού Καμπάνη παρέμεινε το 19ο ημερήσιο γυμνάσιο. Στον χώρο του ενός από τα δύο προαύλια του σχολείου (αυτού που βλέπει προς την οδό Αχαρνών) φιλοξενούνταν από το 1931 έως το 1958 ο θερινός κινηματόγραφος "Καπιτόλ" και από το 1958 ως περίπου το 1975 ο κινηματογράφος "Ερμής", των οποίων ακόμα σώζεται η οθόνη και ο χώρος των μηχανών προβολής. Ο 2018 το 19ο γυμνάσιο μεταφέρθηκε σε νεοκλασικό κτίριο της οδού Αγίου Μελετίου 105 και Νεκταρίου όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα[23].

Μοντεσσοριανή Αγωγή (Κιμώλου και Σπετσών 9). Νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο της Αιμιλίας Χούσου. Στεγάστηκε στην Κυψέλη από το 1969 μέχρι το 1977. Το 1978 μεταφέρθηκε στη Νέα Ερυθραία (Στροφυλίου 67) όπου λειτούργησε μέχρι το 1997.

Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, παράρτημα Πατησίων - Institut Français d’ Athènes, Annexe de Patissia (Πατησίων και Καλλιφρονά). Στεγαζόταν αρχικά σε 2 νεοκλασικά κτίρια Πατησιών 204-206 και Καλλιφρονά και συγκέντρωνε μεγάλο αριθμό μαθητών από τα Πατήσια και την Κυψέλη. Το 1978 μεταφέρθηκε σε κτίριο της οδού Ίμβρου και αργότερα στην οδό Τενέδου 9, στην πλατεία Αμερικής, όπου παρέμεινε μέχρι τη διακοπή της λειτουργίας του, στα τέλη της δεκαετίας του 1990[24].

Φροντιστήριο Ελληνικών Σπουδών Ρένου Ηρ. Αποστολίδη (Μηθύμνης 40α και 48). Ο φιλόλογος και συγγραφέας Ρ. Αποστολίδης παρέδιδε μαθήματα αρχαίων ελληνικών, τεχνικής των εκθέσεων και μεθοδικής της νεοελληνικής έκφρασης σε τελειόφοιτους γυμνασίου, υποψηφίους Ανωτάτων Σχολών, φοιτητές και μετεκπαιδευόμενους της Φιλολογίας. Παράλληλα λειτουργούσε το Νεοελληνικόν Επιμελητήριον Ηρακλή και Ρένου Αποστολίδη (Μηθύμνης 40α), που αναλάμβανε εξειδικευμένη επεξεργασία επιστημονικών συγγραμμάτων, διατριβών, μελετών, δοκιμίων, άρθρων, ανακοινώσεων, καθώς και εκδοτική και τυπογραφική επιμέλεια βιβλίων, περιοδικών, διαφημιστικών και τουριστικών εντύπων κ.λπ.

Γυμνασιακό Φροντιστήριο Φάνη Ζώτου (Μεγίστης 4). 

Φροντιστήριο Αγγλικών Γ. Οικονόμου (Σπετσών 70).

Φροντιστήριο Αγγλικών Βάχλα (Επτανήσου 20).

Φροντιστήριο ξένων γλωσσών Δ. Κουλα Κριτσέλα (Αγ. Μελετίου 60).

Βρετανικόν Ινστιτούτον Αγγλικής γλώσσης και Φιλολογίας (υπό την αιγίδα των Σχολών Σ. Χαμπάκη) - Β΄ κεντρική σχολή (Φωκίωνος Νέγρη 17). Έδρα Αθήνα, πλατεία Συντάγματος.

Σχολή Μπερζάν – Πρότυπον Λύκειον Αθηνών (Μαυρομματαίων 15). Ιδρύθηκε το 1936 με διευθυντές τον Κάρολο και την Φλώρα Μπερζάν, οι οποίοι εφάρμοζαν τις αρχές της προοδευτικής Νέας Αγωγής που επικρατούσε στην Ευρώπη. Βασικά γνωρίσματα του σχολείου ήταν η μεικτή φοίτηση, η έκδοση μαθητικών περιοδικών, το εβδομαδιαίο δελτίο για την συνεργασία με τους γονείς, η σχολή γονέων, ο εσωτερικός κανονισμός, η έμφαση στην υγιεινή και η εξατομικευμένη διδασκαλία. Διέθετε νηπιαγωγείο, δημοτικό και πλήρες Γυμνάσιο. Μετά τον θάνατο του Μπερζάν το 1952, η άδεια λειτουργίας του σχολείου μεταβιβάστηκε στον συνδιευθυντή Αντώνη Μωραΐτη, ο οποίος το μετέφερε σε αρχοντικό του Παλαιού Ψυχικού, ως Πρότυπον Λύκειον Αθηνών - Σχολή Μωραΐτη (1953). Από τότε άρχισε να γίνεται γνωστό και ως «Σχολή Μωραΐτη», επωνυμία που επισημοποιήθηκε από το 1978[25]. Στον ίδιο χώρο κτίστηκε καινούργιο κτίριο σε σχέδια του Κωνσταντίνου Καψαμπέλη.

Αθηναϊκόν Λύκειον Α.Γ. Τυχόπουλου (Λήμνου 16, μετέπειτα Λ. Καραγιάννη 16). Ιδρύθηκε το 1934 από τον εκπαιδευτικό Αυξέντιο Τυχόπουλο. Αρχικά στεγάστηκε σε δύο γειτονικές μονοκατοικίες στην οδό Μηθύμνης 35 και 35Α στην πλατεία Αγάμων (μετέπειτα Αμερικής). Μετά από πέντε χρόνια και καθώς ο αριθμός μαθητών και εκπαιδευτικού προσωπικού αυξανόταν συνεχώς, το κτίριο δεν μπορούσε να καλύψει τις λειτουργικές ανάγκες του εκπαιδευτηρίου. Έτσι, το Σεπτέμβριο του 1939 το σχολείο μεταφέρθηκε σε διώροφο κτίριο στην οδό Πατησίων 171 και Λήμνου όπου και παρέμεινε για 20 ολόκληρα χρόνια. Ο ιδρυτής και διευθυντής Αυξ. Τυχόπουλος εφάρμοσε πρωτοπόρες παιδαγωγικές μεθόδους στο σχολείο του. Έδινε ιδιαίτερο βάρος στις σχέσεις διδασκόντων και διδασκομένων και δημιούργησε μικτά τμήματα αρρένων και θηλέων, πιστεύοντας στη σημασία της συνεκπαίδευσης των δυο φύλων για την ισορροπημένη ανάπτυξη του εφήβου.

Η κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου τον Οκτώβριο του 1940 επηρέασε τη λειτουργία του σχολείου καθώς πολλοί εκπαιδευτικοί του σχολείου στρατεύτηκαν. Το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου Άγγλοι στρατιώτες επιτάξανε ένα τμήμα του σχολείου στο οποίο εγκατέστησαν την επιμελητεία τους. Στις αίθουσες αποθηκεύτηκαν μεγάλες ποσότητες ρουχισμού και τροφίμων για τον εφοδιασμό του αγγλικού στρατού. Μετά την εισβολή των Γερμανών και την αναχώρηση των Άγγλων όλο αυτό το υλικό εκλάπη από αγνώστους. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής το σχολείο υπολειτουργούσε. Οι Γερμανοί άλλοτε επιτάσσανε τις μισές αίθουσες και επέτρεπαν να λειτουργήσει το σχολείο στις άλλες μισές και άλλοτε επέτασσαν ολόκληρο το κτίριο με αποτέλεσμα να διακόπτεται η διεξαγωγή των μαθημάτων. 

Μετά την Απελευθέρωση το Αθηναϊκόν Λύκειον συνέχισε κανονικά τη λειτουργία του και από το σχολικό έτος 1950-1951 διέθετε νηπιαγωγείο, πλήρες δημοτικό σχολείο και πλήρες οκτατάξιο γυμνάσιο. Το 1959 μεταφέρθηκε σε κτίριο της οδού Αγαθουπόλεως 14 (στο ίδιο κτίριο είχε στεγαστεί το Σύγχρονον και Πρότυπον Δημοτικόν και Νηπιαγωγείον)[26]. Ο αριθμός των μαθητών αυξανόταν διαρκώς και έκανε αναγκαία την απόκτηση ιδιόκτητης στέγης. Τότε, ο Αυξ. Τυχόπουλος αγόρασε οικόπεδο στην οδό Λήμνου 16 (1961) και έκτισε ένα καινούργιο σχολικό κτίριο που πληρούσε τις προδιαγραφές ενός σύγχρονου εκπαιδευτηρίου. Κατά τη δεκαετία 1961-1971 ο αριθμός των μαθητών αυξανόταν διαρκώς και το σχολείο επεκτάθηκε αποκτώντας δύο ακόμα ορόφους. Η ανοδική πορεία του συνεχίστηκε μέχρι το θάνατο του Αυξ. Τυχόπουλου το 1977. Από το 1983 το κτίριο νοικιάστηκε στο δημόσιο και στέγασε το 41ο Γυμνάσιο και 41^ο Λύκειο Αθηνών, τα κτίρια των οποίων είχαν υποστεί σοβαρές ζημιές κατά τον σεισμό του 1981.

Στο Αθηναϊκόν Λύκειον Τυχόπουλου φοίτησαν πολλοί επώνυμοι μεταξύ των οποίων οι: Αναστάσιος Πεπονής, Δημήτρης Φατούρος, Κων/νος Κριμπάς, Μίμης Πλέσσας, Μέλπω Ζαρόκωστα, Δημήτρης Κωνσταντάρας, Στέφανος Κορκολής, Δήμητρα Γαλάνη, Γιολάντα Ντιτάσο, Τάνυα Τρίπη, Βλάσσης Μπονάτσος, Τζέση Παπουτσή[27].

Μικρό Πολυτεχνείο (Πατησίων 146 και Χανίων). Ήταν μια ανώτερη σχολή που ιδρύθηκε με σκοπό την εκπαίδευση εργοδηγών, μεσαίων δηλαδή στελεχών, κυρίως για δημόσια και οικοδομικά έργα. Επειδή ανάλογες ειδικότητες είχε και το Πολυτεχνείο, η σχολή αυτή έγινε γνωστή ως Μικρό Πολυτεχνείο. Καθηγητές και σπουδαστές διεκδικούσαν με συνεχείς αγώνες την αναβάθμισή του, δηλαδή από «Μικρό» να γίνει «Μεγάλο». Όμως, μετά την ίδρυση των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΤΕΙ) το Μικρό Πολυτεχνείο τερμάτισε τη λειτουργία του. Την δεκαετία του 1980 το κτίριο στέγασε τμήμα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Αργότερα στο κτίριο στεγάστηκε υποκατάστημα εγγλέζικης αλυσίδας ρούχων[28]. Σήμερα είναι κενό και εγκαταλελειμμένο.

 

Το κτίριο του Μικρού Πολυτεχνείου, Πατησίων και Χανίων

Δημόσια Γυμνάσια και Λύκεια

ΣΤ΄ Γυμνάσιο Θηλέων Αθηνών (Επτανήσου 42 και Σύρου). Στο κτίριο στεγαζόταν ως το 1930 το Η΄ Γυμνάσιο Αρρένων πριν μεταφερθεί στα Διδακτήρια Μιχαήλ Νομικός (Νικοπόλεως 33 και Αγ. Παρασκευής). Οι μαθητές που έμεναν βορειότερα του σχολείου, έπρεπε να διασχίσουν μια ξύλινη στενή γέφυρα που ένωνε τις όχθες του ρέματος Λεβίδη (Φωκίωνος Νέγρη και Επτανήσου)[29]. Στο ΣΤ΄ Γυμνάσιο Θηλέων δίδαξε ως φιλόλογος η συγγραφέας και ποιήτρια Κατίνα Παππά (1900-1959)[30]. Στο ίδιο κτίριο στεγάστηκε για ένα διάστημα και το ΙΕ΄ Γυμνάσιο αρρένων Αθηνών.

15^ο Γυμνάσιο Αθηνών (Ρηνείας 2-4), Προέρχεται από το ΙΕ΄ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών, το οποίο στεγαζόταν σε κτίριο της οδού Επτανήσου 42 και Σύρου. Κατόπιν μεταφέρθηκε Κυψέλης 46 και Παξών και τέλος στην οδό Ρηνείας 2[31].

15^ο Λύκειο Αθηνών (Κυψέλης 46 και Παξών). Το εκλεκτικιστικό κτίριο, απέναντι από τη μικρή εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, κτίστηκε τα έτη 1930-32 από τον αρχιτέκτονα Florestano di Fausto. Στέγασε αρχικά την Ιταλική Σχολή Καλογραιών. Στην Κατοχή χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομείο των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων και από τον Μάρτιο του 1945 λειτούργησε ως "Γενικό Νοσοκομείο της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας" (ΓΝΕΒΑ). Στη συνέχεια μετατράπηκε σε σχολείο και στέγασε το 21^ο,15^ο Γυμνάσια και αργότερα το 60^ό Γυμνάσιο και το 60^ό Λύκειο Αθηνών[32].

15ο ΓΕΛ Αθηνών

19^ο Γυμνάσιο Αθηνών (Αγ. Μελετίου 105 και Νεκταρίου). Από το 1978 στεγάστηκε στο κτίριο του κολλεγίου Γκιζελή μαζί με το 19^ο Λύκειο. Στον χώρο του ενός από τα δύο προαύλια του σχολείου (αυτού που βλέπει προς την οδό Αχαρνών) φιλοξενούνταν από το 1931 έως το 1958 ο θερινός κινηματόγραφος "Καπιτόλ" και από το 1958 ως περίπου το 1975 ο κινηματογράφος "Ερμής", των οποίων ακόμα σώζεται η οθόνη και ο χώρος των μηχανών προβολής[33]. Παρέμεινε στο ίδιο κτίριο μέχρι το 2018, οπότε μεταφέρθηκε στο νεοκλασικό κτίριο της οδού Αγίου Μελετίου 105.

19^ο Λύκειο Αθηνών (Θήρας 45-47 και Ιεροσολύμων). Συστεγάστηκε με το 19^ο Γυμνάσιο Αθηνών στα κτίρια του ιδιωτικού κολλεγίου Γκιζελή μέχρι το 2006, οπότε μεταφέρθηκε σε νεόδμητο κτίριο της οδού Θήρας 45-47 και Ιεροσολύμων.

39^ο Γυμνάσιο Αθηνών (Βελβενδού 47). Συστεγάζεται με το 39^ο Λύκειο Αθηνών στο μεγάλο σχολικό συγκρότημα της οδού Βελβενδού[34].

39^ο Λύκειο Αθηνών (Βελβενδού 47). Συστεγάζεται με το 39ο Γυμνάσιο Αθηνών[35].

41^ο Γυμνάσιο Αθηνών (Πάτμου 11-13). Στεγάζονταν από το 1983 μαζί με το 41^ο Λύκειο στο ενοικιαζόμενο από το δημόσιο σχολικό κτίριο του ιδιωτικού Αθηναϊκού Λυκείου Α.Γ. Τυχοπούλου (Λ. Καραγιάννη 16). Από τον Σεπτέμβριο του 2016 μεταφέρθηκε σε νεόδμητο τετραώροφο κτίριο της οδού Πάτμου. Διαθέτει σύγχρονες εγκαταστάσεις, εργαστήρια, αίθουσες προβολών, εικαστικών, ξένων γλωσσών και εκδηλώσεων[36].  

41^ο Λύκειο Αθηνών (Λ. Καραγιάννη 16). Στεγάζεται στο σχολικό κτίριο του πρώην ιδιωτικού Αθηναϊκού Λυκείου  Α.Γ. Τυχοπούλου. Συμμετείχε στον 2ο Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό Μαθηματικής Λογικής και Υπολογιστικής Σκέψης “AlanTuring” που διοργανώθηκε από το ΠΕΚΕΣ Δυτικής Ελλάδας (Απρίλιος 2023)[37].

60^ό Γυμνάσιο Αθηνών (Ρηνείας 2-4). Συστεγάζεται με το 15^ο Γυμνάσιο Αθηνών.

72^ο Γυμνάσιο Αθηνών (Ευαγρίου & Κρουσίου). Λειτουργεί από το 1996 στην Άνω Κυψέλη. Οι μαθητές και οι μαθήτριες του σχολείου εκπόνησαν και παρουσίασαν το αφιέρωμα «Μικρασία χαίρε. 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή» (2022)[38].

 

 Αποκόμματα εφημερίδων από:

- την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων https://library.parliament.gr/Portals/6/pdf/digitalmicrofilms.pdf.

- την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη εφημερίδων και περιοδικού τύπου της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ελλάδος  http://efimeris.nlg.gr/ns/main.html.

  

---

[1] Μαριάνθη Μπέλλα, Δέκα ιστορικά κτήρια της Αθήνας, http://criticeduc.blogspot.com/2017/05/10_45.html. 21^ο Δημοτικό Σχολείο Λέλα Καραγιάννη, http://21dimath.weebly.com/eta-lambdaepsiloniotatauomicronupsilonrhogammaiotaalpha-tauomicronupsilon.html. 

[2] 26^ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, http://26dim-athin.att.sch.gr/%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%BF/.

[3] Ανδρέας Βαβαγιάννης, Οδοιπορικό της Κυψέλης στις δεκαετίες ’50 και ’60, Αθήνα 2009, σσ. 41-42.

[4] 27^ο Δημοτικό Σχολείο Αθήνας. https://27dimath.wixsite.com/27dimath/sxoleio.

[5] 28^ο Δημοτικό Σχολείο Αθήνας,  https://blogs.sch.gr/28dimat/.

[6] 29ο Δημοτικό Σχολείο, http://29dim-athin.att.sch.gr/pages/ourschool.php, https://www.facebook.com/photo/?fbid=744000107760839&set=pb.100064525698983.-2207520000.

[7] Ανδρέας Βαβαγιάννης, ό.π., σ. 42.

[8] 86ο Δημοτικό Σχολείο, https://86dim.webnode.gr/to-scholeio-mas/.

[9] 110^ο Δημοτικό Σχολείο, https://www.ecoschools.gr/schools/110o-dimotiko-sholeio-athinon.

[10] Κολλέγιο Αθηνών https://el.wikipedia.org/wiki/Κολλέγιο_Αθηνών.

[11] Διαφημιστική καταχώρηση της Σχολής Πρακτικών Σπουδών στο Σκριπ, 22/8/1924, 13/9/1926, 12/9/1929.

[12] Εκπαιδευτήρια Δούκα, η ιστορία μας, https://doukas.edu.gr/emeis/i-istoria-mas/.

[13] Γιάννης Νούσιας, https://el.wikipedia.org/wiki/Γιάννης_Νούσιας.

[14] Λέανδρος Σλάβης, «Όταν η Πατησίων ζούσε διδάσκοντας», (5/4/2018). https://ipolizei.gr/otan-h-pathsiwn-zouse-didaskontas/.

[15] Ανδρέας Βαβαγιάννης, ό.π., σ. 44.

[16] Ό.π., σ. 43.

[17] Διαφημιστική καταχώρηση του Συλλόγου Η Ελληνική Παιδεία - Πρότυπα σύγχρονα εκπαιδευτήρια στην  Ελευθερία 10/9/57 και 30/8/1961. Λέανδρος Σλάβης, ό.π.  

[18] Διαφημιστική καταχώρηση της Ιονίου Σχολής, τμήμα θηλέων, στο Σκριπ 22/8/26.

[19]  Ιόνιος Σχολή,  https://www.ionios.gr/index.php/%CE%B7-%CE%AF%CE%B4%CF%81%CF%85%CF%83%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%AE.

[20] Διαφημιστική καταχώρηση του πρότυπου νηπιαγωγείου Τα σπουργίτια στην Ελευθερία 3/9/57.

[21] Διαφημιστική καταχώρηση του Συγχρόνου Προτύπου Νηπιαγωγείου και Δημοτικού στην Ελευθερία 5/9/1957.

[22] Διαφημιστική καταχώρηση του Λυκείου «Η Αθηνά» στην Ελευθερία 4/9/1957.

[23] Μαριάνθη Μπέλλα, Ιστορικά σχολεία των Πατησίων, ό.π., http://criticeduc.blogspot.com/2013/02/blog-post_6954.html. 19^ο Γυμνάσιο Αθήνας, http://19gym-athin.att.sch.gr/.

[24] Μαριάνθη Μπέλλα, ό.π.

[25] Μαριάνθη Μπέλλα, ό.π.

[26] Διαφημιστική καταχώρηση του Αθηναϊκού Λυκείου Α.Γ. Τυχοπούλου στην εφημερίδα Ελευθερία 30/8/1959.

[27] Γρηγόριος Α. Τυχόπουλος, Αυξέντιος Γ. Τυχόπουλος «Ο δάσκαλος», μια ζωή ένα όραμα, ένα έργο. Αθήνα 2001.

[28] Μαριάνθη Μπέλλα, Ιστορικά σχολεία των Πατησίων, ό.π.

[29] Αντώνιος Ι. Μοσχωνάς, Η συνοικία «Αγίας Ζώνης κάποτε. Παραδεισένιες ομορφιές που χάθηκαν, Αθήνα 2008 (β΄ έκδοση), σσ. 64-65.

[30] Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, μετεκπαιδεύτηκε στην Αυστρία, το Μόναχο και το Βερολίνο και ειδικεύτηκε στην ψυχολογία και τη θεραπευτική παιδαγωγική. Στο Στ΄ Γυμνάσιο Θηλέων ίδρυσε τον πρώτο Παιδαγωγικό Συμβουλευτικό Σταθμό, που λειτούργησε από το 1933, ως την παραίτησή της το 1954. Έγραψε τη συλλογή διηγημάτων "Στη συκαμιά από κάτω", για την οποία βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών, το χρονικό «Σ’ ένα γυμνάσιο θηλέων», τα διηγήματα "Αν άλλαζαν όλα" και την ποιητική συλλογή "Ποιήματα". Αδελφή της ήταν η ταλαντούχα ζωγράφος Αγλαΐα Παππά, η οποία ανέλαβε τις εκδόσεις των βιβλίων της μετά τον θάνατό της.

[31] 15^ο Γυμνάσιο Αθηνών, https://15gym-athin.att.sch.gr/?page_id=11.

[32] Μαριάνθη Μπέλλα, Η ζωντανή αστική αρχιτεκτονική της Κυψέλης. http://criticeduc.blogspot.com/2016/06/blog-post.html. 15^ο Λύκειο Αθηνών, http://15lyk-athin.att.sch.gr/autosch/joomla15/index.php/to-sxoleio-mas.

[33] Μαριάνθη Μπέλλα, Ιστορικά σχολεία των Πατησίων, ό.π.  

[34] 39 Γυμνάσιο Αθηνών, https://blogs.sch.gr/39gymath/.

[35] 39ο ΓΕΛ Αθηνών http://39lyk-athin.att.sch.gr/.

[36] 41^ο Γυμνάσιο Αθηνών, http://41gym-athin.att.sch.gr/autosch/joomla15/index.php/school/3-2011-11-11-13-13-07.

[37] 41^ο Λύκειο Αθηνών, https://blogs.sch.gr/41lykath/archives/269.

[38] 72^ό Γυμνάσιο Αθηνών, https://72gym-athin.att.sch.gr/%ce%b4%cf%81%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%b7%cf%81%ce%b9%cf%8c%cf%84%ce%b7%cf%84%ce%b5%cf%82/sxolikes-eortes.