Υπαίθρια σχολεία στην Ελλάδα

Μαριάνθη Μπέλλα

Πηγή εικόνας: Εμμανουήλ Λαμπαδάριος, Υπαίθρια Σχολεία.

Εισαγωγή

Τα υπαίθρια σχολεία ιδρύθηκαν και λειτούργησαν στις αρχές του 20ού αιώνα στην Ευρώπη και την Αμερική με σκοπό την πρόληψη και καταπολέμηση της φυματίωσης των παιδιών. Βρίσκονταν στην ύπαιθρο, μέσα σε δάση, κοντά στη θάλασσα ή μέσα σε κήπο και το πρόγραμμά τους συνδύαζε την ιατρική περίθαλψη με μια ιδιαίτερη παιδαγωγική. Η απομάκρυνση των παιδιών από το μολυσματικό περιβάλλον του σχολείου και του σπιτιού και η εκπαίδευσή τους στη φύση συνέβαλαν στην ενίσχυση της υγείας και στη θεραπεία τους.

Ο θεσμός των υπαίθριων σχολείων φαίνεται να έχει δεχτεί σημαντικές επιδράσεις από τις αρχές της Νέας Αγωγής, αφού εφαρμοζόταν στην ύπαιθρο και υιοθετούσε ένα σχολικό πρόγραμμα που έδινε έμφαση στην επαφή των μαθητών με τη φύση, την χειρωνακτική εργασία, τη σωματική αγωγή, αλλά και τη μύηση στις αρχές της υγιεινής.

Μιχαήλ Νομικός : Ο ευεργέτης του 8ου Γυμνασίου Αθηνών

Μαριάνθη Μπέλλα

εκπαιδευτικός

Ο Μιχαήλ Κ. Νομικός γεννήθηκε την δεκαετία του 1840 στην Λαγκάδα Αιγιάλης της Αμοργού όπου και έλαβε εγκύκλια μόρφωση. Το 1870 μετανάστευσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου μαζί με τον αδελφό του Κοσμά, στην οποία κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο. Βρήκε αμέσως εργασία σε τυπογραφείο και σε λίγο καιρό, τόσο ο ίδιος όσο και ο αδελφός του, απέκτησαν δικά τους τυπογραφεία. Το 1873 εγκατέλειψε την Αλεξάνδρεια και εγκαταστάθηκε στο Κάϊρο, όπου εξέδωσε την ελληνική εφημερίδα «Κάϊρον», η οποία «υπ’όψιν έχουσα πάντοτε τον Έλληνα [….] θέλει φέρει εις τας στήλας της παν ότι συντελεί εις την ηθικήν νοητικήν και υλικήν αυτού πρόοδον…». Η εφημερίδα δημοσίευε άρθρα και ειδήσεις από την Αίγυπτο και την Ελλάδα, αλλά και μεταφράσεις, έρευνες και διαφημίσεις καταστημάτων και ξενοδοχείων.

Παιδαγωγικές αναζητήσεις και πρακτικές του Mεσοπολέμου: Δημήτρης Γληνός και Αλέξανδρος Δελμούζος

Κώστας Θεριανός

Βενιζελισμός και αστικός εκσυγχρονισμός

Στις αρχές του 20^ου αιώνα, η ελληνική κοινωνία βρέθηκε στο μεταίχμιο οικονομικών και κοινωνικών μετασχηματισμών. Η επανάσταση του 1909 οδήγησε στην ανάληψη της εξουσίας από νέες πολιτικές δυνάμεις. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το Κόμμα των Φιλελευθέρων επεδίωκαν τον αστικό εκσυγχρονισμό της χώρας ταυτόχρονα με το στόχο της εδαφικής της επέκτασης. Ο αστικός εκσυγχρονισμός μπορεί να οριστεί ως εξευρωπαϊσμός, ως αλλαγή των θεσμών με πρότυπο τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Το ίδιο το όνομα του κόμματος του Βενιζέλου (Κόμμα των Φιλελευθέρων) παραπέμπει στην πρόσληψη του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού στην Ελλάδα με κομβικά σημεία την οικονομία της αγοράς και της φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας.

Όταν τα παιδιά κολυμπούσαν στις πισίνες της Αθήνας

Μαριάνθη Μπέλλα

 Εκπαιδευτικός Δ.Ε. 

Κατά την τετραετία 1928-1932 η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την δημόσια υγεία, την κοινωνική μέριμνα και ειδική φροντίδα του παιδιού, της παιδικής και μαθητικής ηλικίας γενικότερα (σχολικά διδακτήρια, συσσίτια, υπαίθρια σχολεία, σχολική υγιεινή). Ο παιδίατρος και υφυπουργός Υγιεινής Απόστολος Δοξιάδης εργάστηκε συστηματικά για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας υγείας. Εισηγήθηκε αλλαγές σε θέματα κοινωνικής πρόνοιας, έλαβε μέτρα για την πρόληψη και καταπολέμηση των μολυσματικών νόσων, ίδρυσε βρεφονηπιακούς σταθμούς και ιατρεία και καθιέρωσε το τμήμα προστασίας της υγείας των μαθητών και τις παιδικές εξοχές.

Στο πλαίσιο της υγειονομικής φροντίδας του παιδιού εντάχτηκε η ίδρυση σε διάφορες περιοχές της Αθήνας, υπαίθριων δεξαμενών, που τα πρωινά γίνονταν πισίνες για παιδιά. Απευθύνονταν κυρίως σε παιδιά από οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων ή παιδιά προσφύγων, που δεν είχαν τη δυνατότητα να φύγουν από την πόλη για διακοπές, ούτε να πάνε στο Φάληρο για θαλάσσια μπάνια. Οι δεξαμενές γέμιζαν με θαλασσινό νερό που μεταφερόταν από το Φάληρο με ειδικά βυτία. Τα πρωινά, τα παιδιά κολυμπούσαν στα νερά της πισίνας και τα απογεύματα, που οι πισίνες ήταν άδειες, έστηναν μέσα σε αυτές τα ομαδικά τους παιχνίδια.